Huidige regeling: overdag opgewekte stroom wegstrepen tegen ’s avonds verbruikte stroom.
Particulieren kunnen op dit moment de teveel opgewekte stroom verrekenen met de op een ander moment afgenomen stroom. De onbalans tussen opwekken en verbruiken wordt dus opgelost door de staat. Dat kost de belastingdienst geld, want op stroom zit ongeveer 14 cent per kWh energiebelasting. Het wegvallen van deze regeling kan het voordeel voor huurders doen verminderen.
Zekerheid tot en met 2022, zei de regering, want er zijn nog niet overal nieuwe slimme meters.
Drie jaar geleden kondigde minister Kamp een evaluatie van de salderingsregeling aan. Zodoende ontstond er investeringsonzekerheid. Onder druk van een motie van de tweede kamer heeft minister Kamp in zijn brief van 12 juli 2017 de salderingsregeling verlengd tot 2023 (dus tot en met 2022). Daarmee koos minister Kamp ook een praktische route. Een reguliere ferraris-meter (met zo’n draaischijf) draait terug als er meer energie wordt opgewekt dan er wordt verbruikt. Dus zonder slimme meters, zie je niet of iemand teruglevert en is aanpassing van de salderingsregeling helemaal niet mogelijk. Dus schreef Kamp “Terugleversubsidie is natuurlijk alleen mogelijk met slimme meters. Het huidige plaatsingstempo van slimme meters leidt naar 2022. Zorg dat aansluitingen met zonnepanelen in 2020 in ieder geval van een slimme meter voorzien zijn”. Andere bron meldt: “De Europese opdracht is dat in 2020 80% van de huishoudens een slimme meter moet hebben. Het is nog onduidelijk of dat lukt.
Maar nieuwe regering: in 2020 wordt de salderingsregeling omgevormd
Op 10 oktober 2017 verscheen het nieuwe regeerakkoord. Met de tekst: “de salderingsregeling wordt in 2020 omgevormd in een nieuwe regeling. De verwachting is dat de kosten van zonnestroom zullen dalen en met dezelfde middelen meer duurzaamheidswinst geboekt kan worden.” Hier de pagina’s van het regeerakkoord met het woord “salderen”. In de doorrekening van het CPB staat vervolgens “De salderingsregeling wordt geheel afgeschaft. Hier staat deels de invoering van een terugleversubsidie tegenover. … Als alternatief voor de salderingsregeling wordt vanaf 2020 een terugleversubsidie van door zonne-energie opgewekte elektriciteit aan het net ingevoerd, taakstellend voor 300 miljoen euro.”
De reacties?
- Marktpartijen reageren vooralsnog verheugd, branchevereniging Holland Solar is positief. “U kunt gewoon blijven kopen hoor!” is de boodschap.
- Aedes en Vereniging Eigen Huis zijn boos en vragen om opheldering.
Hoe bereken je de impact voor een “gewone woning”?
Om de impact op de besparing van huurders te berekenen zijn drie zaken relevant:
- Wanneer gaat dit in? Het regeerakkoord noemt nergens het woord “slimme meter”, dus netbeheerders zullen niet beter weten dan dat ze in 2020 nog niet overal slimme meters hebben. Het lijkt dat premier Rutte en zijn nieuwe vrienden de brief van minister Kamp van 12 juli nog niet helemaal hebben gelezen. Of betekent “we vormen de regeling in 2020 om”, dat die regeling dan ingaat in 202x…? Wie het weet, mag het zeggen.
- Welk deel van de stroom wordt teruggeleverd? Een deel van de opgewekte zonnestroom wordt direct in huis verbruikt, de rest wordt teruggeleverd. Hoeveel wordt teruggeleverd is afhankelijk van levensstijl en van het aantal panen in relatie tot het verbruik. Een 4-persoonsgezin met een thuiswerkende vader die maar heel weinig panelen op het dak kwijt konden, zal weinig terugleveren, zie ik op mijn eigen nota. Een huurder die vooral ’s avonds thuis is en op jaarbasis evenveel produceert als opwekt zal veel meer terugleveren. Een Duitse hogeschool heeft daar een mooi model van gemaakt, door de (theoretische) zonne-uren in Duitsland naast het (theoretische) gemiddelde verbruiksprofiel van een huishouden te leggen. Zij zeggen (bereken ik op hun site): als je 40 % van je verbruik opwekt met zon, lever je op jaarbasis 50% terug. Als je 100% van je verbruik opwekt met zon, lever je op jaarbasis 73% terug. Bij mijn oproepje op linkedin (geen model, maar vier “echte personen”) kom ik bij 100% van je verbruik opwekken met zon, op gemiddeld 70% terugleveren. Dat model zou dus best eens kunnen kloppen. Ik hoor ook dat ECN en Alliander ermee bezig is om meetdata online te krijgen. Wordt vervolgd.
- Wat is de teruggeleverde stroom straks waard? Die waarde zal bestaan uit enerzijds de inkoopprijs van het elektriciteitsbedrijf (4 cent?) en anderzijds wat de rijksoverheid geeft als terugleversubsidie. Over dat laatste is niets bekend, maar ergens diep in een beleidsstudie van ECN vond ik een tabelletje met mogelijke toekomstige tarieven. Volgens dat tabelletje loopt teruglevering van 2020 naar 2030 terug van 12 naar 2 cent subsidie. Als het kabinet taakstellend werkt, geldt: hoe meer mensen panelen nemen, des te minder de terugleververgoeding?? Maar goed…. Met de inkoop van elektriciteitsbedrijf van 4 cent erbij opgeteld, kom ik op 6 tot 16 cent vanaf 2020/2023. Laten we rekenen met 10 cent gemiddeld over een looptijd van 20 jaar voor investeringen die je nu doet. Dus gegeven dat gesaldeerde zonnestroom nu een kleine 20 cent waard is, keldert de waarde van teruggeleverde stroom met 20 min 10 = 10 cent, op 20 cent, is 50%.
Figuur: teruglevering afhankelijk van hoeveel zonne-energie er wordt opgewekt en hoeveel stroom er op jaarbasis wordt gebruikt. Klik op de grafiek voor een scherper plaatje. Analyse op basis van Duits model.
Hoeveel pijn doet het dan?
- Heb je niet zo heel veel zonnepanelen (8 stuks), en wel een regulier verbruik (3.000 kwh)? Dan lever je volgens het Duitse model 63% terug, daar ga je 50% op achteruit, dus je verliest 63*0.5= 31 %.
- Heb je evenveel zonnepanelen als je verbruikt? Dan lever je volgens het Duitse model 73% terug. Op die 73% ga je 50% achteruit, dus je verlies 37%.
Hier vindt u een excelsheet, waarmee u eenvoudig het effect van wegvallen van de saldering voor de huurder kunt doorrekenen. Uiteraard zitten hier diverse aannames in, die u overigens ook kunt wijzigen.
Wat is de impact bij NOM en aansluiting op de collectieve meter?
Bij NOM en aansluitingen op de collectieve meter kan het wegvallen van de saldering wel eens veel meer pijn gaan doen. De opwekking van zonnepanelen zit vooral overdag en in de zomer (goh…).
Het verbruik van een collectieve meter zit vooral in de ochtend en avond/nacht (verlichting, liften). Met een accu zou het grootste deel van de overdag opgewekte zonnestroom nog ’s nachts gebruikt kunnen worden. Dus overdag loopt de accu vol, en ’s avonds / ’s nachts loopt hij weer leeg. Je kunt dan met een relatief kleine accu uit de voeten.
Het verbruik van een NOM-woning zit vooral in de winter – dan moet de warmtepomp hard werken om de woning warm te houden. Dat red je met een simpele accu dus niet, omdat je een aantal maanden moet overbruggen in plaats van een aantal uren. Een onderzoeker van Merosch vond voor 5 zeer zuinige woningen met warmtepomp en meer dan 100% opwek t.o.v. verbruik een teruglevering van gemiddeld 82% per jaar (zie link, sheet 20). Stel je hebt een woning met 5.000 kWh opwekken * 82 % teruglevering * 10 cent per kWh = 410 euro per jaar verlies. Auw! Overigens heb je ook NOM-woningen die structureel meer opwekken dan ze zouden moeten verbruiken. Het gaat dus om de curve van verbruik en opwekking per maand.
In veel NOM-projecten zie ik dat veel kosten worden gemaakt om nog net iets meer zonne-energie op te wekken. Overstekconstructies, panelen met zeer veel vermogen per m2 die dus veel duurder zijn, … Omdat die extra zonne-energie nagenoeg allemaal wordt teruggeleverd, kan je daar veel vraagtekens bij zetten. Het is op niveau van “de BV Nederland”, maar zeker voor het verdienmodel van huurder en verhuurder vaak veel zinvoller dat niet te doen. Goede nieuws: windmolens hebben juist in de wintermaanden veel stroomproductie. De keuze tussen “op jaarbasis energieneutraal, maar zodra de saldering wegvalt een groot woonlastenprobleem” versus “een woning zonder gas met een beetje elektravraag in de winter”.
Wat kan ik er aan doen als corporatie?
- Bezint eer gij begint. Zeker bij NOM-woningen/all-electric, aansluitingen op de collectieve meter pleit ik voor een goede analyse van de terug te leveren stroom, het eventuele nut van een accu. Uiteraard kunt u mij daarvoor bellen.
- Communicatie. Communiceer eerlijk naar de huurders dat er mogelijk een rottigheidje van de overheid aan zit te komen, en dat je het precieze effect niet weet. Het is even niet anders. Een heleboel huurders kiezen met een groen hart voor zonnepanelen, en niet -alleen- met hun portemonnee. Moreel, en wellicht ook wettelijk, ben je dit als corporatie gewoon verplicht.
- Leg vast hoe je omgaat met het risico. Geef je daar een garantie op dat de woonlasten nooit hoger worden? Leg het in ieder geval vast. Dat zegt bijvoorbeeld ook jurist VBTM “In de overeenkomst met de huurder zal in ieder geval een passage moeten worden opgenomen waarin de huurder wordt gewezen op het risico van het wijzigen van de salderingsregeling.”
- Je kunt gedragsmaatregelen adviseren (overdag wassen)
- Vraag niet teveel. Als je meer vraagt dan 65% van de besparing, kom je mogelijk in de gevarenzone. Je kunt dan niet meer met rechte rug zeggen dat huurders er naar jouw verwachting altijd voordeel van zullen houden.
- Leg niet teveel zonnepanelen. Echter meer panelen is relatief goedkoper en geeft meer stepsubsidie, dus zo simpel is het nu ook weer niet.
- Van gas naar elektra. Verhoog het elektra-gebruik als de zon schijnt. Je kunt denken aan een elektrische boiler. Ook een warmtepomp wordt interessanter. Temeer daar het kabinet de belasting op gas verhoogt met 3 cent en die op elektra verlaagt met 0.72 cent (maatregel O155).
- Ook vaak gehoord: koop een omvormer (of micro-omvormer) die is voorbereid op een accu. In een wereld waarin nog heel veel innovatie zit in accu’s, vraag ik me altijd af waar zo’n voorbereiding uit bestaat. Het komt op mij een beetje over als een claim van Schiphol dat het is voorbereid op de landing van ufo’s, omdat er iemand is die precies zegt te weten wat voor landingsgestel die ufo’s gaan hebben.
De oude meter dan maar houden?
Zonder een slimme meter is niet te registreren wanneer een huishouden teruglevert (dan draait de oude meter gewoon terug). Dus zonder een slimme meter in elk huishouden kan de rijksoverheid de saldering niet anders gaan regelen. En die slimme meter kan je weigeren. Mijn persoonlijke inschatting is dat het rijk ook mensen die denken slim te zijn, zal weten te vinden. Het is niet heel ingewikkeld om bij alle weigeraars online op het dak te kijken of er toevallig zonnepanelen liggen. He bah, google maps!
De slimme meter heeft trouwens ook voordelen:
- de standen kloppen: de meters zijn geijkt voor terugleveren (de oude meters zijn dat niet), en het insturen van meterstanden gaat automatisch. Daarmee weet de corporatie zeker dat de huurder ook het voordeel krijgt wat hij verwacht.
- mogelijkheden slim energiebeheer: er zijn diverse opties voor terugkoppeling over het energiegebruik via apps. De ervaring is dat juist huurders die zonnepanelen krijgen, hier geïnteresseerd in zijn.
- de meters helpen bij het opsporen van illegale praktijken zoals wietplantages in woningen, waar ook corporaties veel kosten aan hebben.
Om deze redenen adviseer ik om de slimme meter toch te ondersteunen. Zie hier een document met uitleg voor huurders over de voordelen van een slimme meter.
